लोक विचार
मरुभूमी सलहको पहिचान तथा व्यवस्थापन
परिचय : मरुभूमीमा पाइने सलह शिश्टोसर्का ग्रीगारिया, एकिडिडे परिवारको छोटो एन्टेना भएको फट्याङ्ग्राको एक प्रजाति हो । यो जीवन वृद्दिको अवधि भरमा अण्डा, निम्फ (होपर) र वयस्क गरी तीन अवस्थाबाट गुज्रिन्छ । यस किराका दुई भिन्न प्रवृति हुन्छन् । किराहरु थोरै संख्यामा भएको बेलामा यिनीहरु एकल प्रवृतिका हुन्छन् भने यिनीहरुको संख्याकामा वृद्दि र आहारा कम…
माहामारीमा गुमेको रोजगारी र सरकारको दायित्व
विश्वव्यापी रुप लिएको कोरोना भाइरस (कोभिड १९ ) का कारण यतिबेला सायदै कुन क्षेत्र प्रभावित नहोला र ? लक डाउनका कारण मानिसको जीवन अस्तव्यस्त बनेको छ । आर्थिक उपार्जनमा धक्का लागेको छ । मकवानपुरका नागरिक पनि लक डाउन पालना गरी घरमै बसेको अवस्था छ । अत्यावश्यक काम नपरी उनीहरु घर बाहिर निस्किएका छैनन् । यो…
कोभिडको माहामारी : बालश्रम अन्त्यको लागि चुनौती
यस बर्षको बालश्रम विरुद्ध विश्वदिवस २०२० को नारा COVID 19 : Protect children from , now more than ever अर्थात बालबालिकालाई कोभिडको महामारीबाट बचाऔं, बालश्रम सधैंको लागि हटाऔं रहेको छ । बालश्रमविरुद्ध विश्वदिवस संसारभरि नै सन् २००२ देखि मनाउन सुरुवात गरिएको हो । अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठनको निकृष्ट बालश्रम निर्मूलनसम्बन्धीमहासन्धि नं १८२ लाई अनुमोदन गरेको स्मरणमा…
बजेट र लिम्पियाधुरा
सीमा अतिक्रमण अहिलेको राष्ट्रिय मुद्दा हो । तर बजेटले यो विषयलाई समेटेको देखिएन । यसबाट सरकारले आफ्नै नीति तथा कार्यक्रमको खिल्ली उडाएको छ । नेपालको सिमानामा पुस्तौंदेखि द्वारपालको भूमिका निर्वाह गर्दै आएका नागरिकको कदर नगरी सुशासन कदापि स्थापित हुन सक्दैन । दिगो विकास र सबल अर्थतन्त्रका लागि शीघ्र सीमा समस्या र सीमान्तकृतका समस्या हल हुनैपर्छ । दार्चुलाका सौका समुदायले आन्तरिक…
कोरोना भाइरसको कुरा
विश्वमा अहिले कोरोना भाइरस प्रमुख विषय बनेको छ । यसको खास नाम कोरोना हो । यसलाई विश्व स्वास्थ्य संगठनले कोरोना (कोभिड-१९) नाम दिएको छ । को को अर्थ कोरोना, भि को अर्थ भाइरस र ड को अर्थ डिसेम्बर र १९ को अर्थ २०१९ हो भनेको छ । हो होइन थाहा चाहियो ? मैले यति बुझेको…
वन डढेलो : कारण प्रभाव र रोकथाम उपायहरु
नेपाल विश्वको दोस्रो र दक्षिण एशियाको पहिलो वढि वन सम्पदा भइको देश हो। नेपालमा हाल द्धद्ध।६ हरियो वन रहेको केन्द्रिय तथ्याङकहरुले देखाउछन। ˝हरियो वन नेपालको धन˝ निकै पहिलेदेखी चली आएको निकै प्रचलीत उखान हो। नेपालमा रहेको वन विश्ववयापी वातावरण सन्तुलन कायम गर्नको लागि महत्वपुर्ण सावित भएको छ। वन आम नागरीकको जीबीको पार्जन गर्न महत्वपुर्ण आधार…
कोरोना माहामारीमा रुपचन्द्र विष्टको सम्झना
यसअघि ‘कोरोना भाइरसले सिकाएको पाठ’ शीर्षकमा लेख छापिएको छ । त्यो पढ्ने पाठक वर्गले अहिलेको यो लेख अलि बुझ्नुहुन्छ । त्यसमा थप चर्चा गर्न खोजेको छु । मैले पटक पटक आफ्ना विचार लेख मार्फत राख्ने गरेको हो । जस्तै– वर्ग यहाँ छ । यस्तो खबरदारी गरौं, देश विगार्न खोज्नेदेखि होसियार ! कति चाहिन्छ सम्पत्ति ?…
बालबालिकाप्रति सकारात्मक अभिभावकको दायित्व
स्वभावैले बालबालिकाहरु चन्चले, छुकछुके र उत्सुकताका साथ नयाँ कुरा जान्ने जिज्ञासु हुन्छन् । यस्तो अवस्थामा अभिभावकहरुले उनीहरुलाई गम्भीरताका साथ कुरा बुझाएर आफ्नो नियन्त्रणमा राख्न सक्छन् । तर कतिपय अभिभावकहरु बालबालिकाको उक्त जिज्ञासालाई तनाव सम्झने र चर्को स्वरमा उनीहरुलाई हप्काउने पनि गरेको पाईन्छ । बालमस्तिष्क नयाँ कुरा जान्ने र बुझ्ने कृयामा लागेको हुन्छ । यस परिवेशमा…
कोरोना भाइरसले सिकाएको पाठ
आज मानव जीवनमाथि एक भाइरसले आक्रमण गरिरहेको छ । यो भाइरस अत्यन्त सानो छ । चाहे जहाँबाट फैलिएको होस् । पहिले अमेरिकी सैनिकले चीनमा छाडेर गए भनियो । पछि अमेरिकाले यो चाइनिज भाइरस भन्यो । विश्व स्वास्थ्य संगठनले कुनै भूगोल विशेष नभई मानवीयता हो, चाहे जहाँको भएपनि मानव विरुद्द भएकाले सबैले मिलेर यसलाई हटाउनुपर्छ भनि…
सापकोटाको सभामुख यात्रा र प्रचण्डको नयाँ प्रयोग
अन्तर्राष्ट्रिय अदालत, एमनेस्टी इन्टरनेसनल र ह्युमन राइट्स वाच जस्ता मानवअधिकारवादी संस्थाहरुले सभामुख बनाउने विषयमा पुन:विचारका लागि आग्रह गरे पनि अन्ततः अग्नि सापकोटा निर्विरोध रुपमा सभामुख निर्वाचित भएका छन् । पद्भार ग्रहण गर्दै नवनिर्वाचित सभामुख सापकोटाले मंगलबार प्रतिनिध सभा बैठकको अध्यक्षता समेत गरिसकेका छन् । सशस्त्र द्वन्द्वमा भएको एउटा घटनाको सम्बन्धमा कर्तब्य गरेर ज्यान मारेको आरोप…